ΝΑΟΣ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ

Στο χωρίο Λαδά βρίσκεται ο περίφημος ναός της άλλοτε ακμάζουσας Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών.Έχει ανοικοδομηθεί τον Δέκατο Τέταρτο αιώνα μ.Χ.

Τετρακίονος με τρούλο σε ρυθμό «διαγραμμένου Σταυρού». Αργότερα προστέθηκε ο νάρθηκας και ψηλό κωκωνοστάσιο.

Σώζεται η θαυμαστή Αγιογράφηση του ναού, Μακεδονικής τεχνοτροπίαςκαι το ξυλόγλυπτο τέμπλο, πολύ καλής τέχνης , στο οποίο υπάρχει γλυπτή ιερογλυφική επιγραφή της ανιδρύσεως του: 1704 και απο Κτίσεως Κόσμου έτος 7212.

Είναι στολισμένος με μπρούτζινο πολυέλαιο, που κατά την παράδοση την έφερε απο την τσαρική Ρωσία ο μετανάστης Δαμηλάτης.

Αναλυτικότερα:

Ο Ι.Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών Λαδά είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο. Παρουσιάζει μια επιμήκυνση προς τα δυτικά που θυμίζει τα χαρακτηριστικά της δρομικής βασιλικής. Η αίσθηση της επιμήκυνσης επιτείνεται από τη νεότερη προσθήκη νάρθηκα με γυναικωνίτη που στηρίζεται σε οκταγωνικούς πεσσούς. Το συνολικό μήκος του ναού είναι 15,55 μέτρα και το πλάτος του 8, 13. Νεότερη προσθήκη από την αρχική χρονολογία κτίσης αποτελεί και το κωδωνοστάσιο στη ΝΑ γωνία του ναού. Ο τρούλος του ναού είναι διπλοθολικός, ένα χαρακτηριστικό που απαντάται και σε ορισμένους άλλους πρώιμους μεταβυζαντινούς ναούς της Μεσσηνίας, όπως το καθολικό της Μονής Σιδερόπορτας, την Αγία Σοφία στη Γουρνίτσα Καρδαμύλης και την Αγία Παρασκευή Κάτω Δολών. Ίσως μάλιστα να πρόκειται για παραλλαγή των διπλοθολικών τρούλλων και να είναι στην ουσία τριπλοθολικός, με φαρδύτερο άνοιγμα στη βάση και βαθμιαία στένωση προς τα άνω, όπως παρατηρεί η ερευνήτρια Στέλλα Μουζακιώτου.
Ο ναός είναι κατασκευασμένος από αργολιθοδομή (δηλαδή ακατέργαστους λίθους με πηλό ως συνδετικό υλικό) με μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο εξωτερικά τους λευκούς λαξευμένους λίθους που κοσμούν τα μονόλοβα τοξωτά παράθυρα. Εσωτερικά, οι τοίχοι του ναού στερεώνονται με ξύλινους ελκυστήρες που είναι ενσωματωμένοι σε αυτούς. Ενα εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο χωρίζει τον κυρίως ναό από το ιερό και φέρει σημαντικό αριθμό εικόνων, με τις οποίες θα ασχοληθούμε επισταμένως, αφού αποτελούν και το αντικείμενο του προγράμματος συντήρησης.
Όσο απέριττος είναι ο ναός εξωτερικά, τόσο οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων κοσμούνται από πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα, με αξιοσημείωτη συνέπεια, που υποδηλώνει ότι ο ναός εικονογραφήθηκε από ένα και μόνο συνεργείο. Το εικονογραφικό πρόγραμμα αναπτύσσεται σε 4 ζώνες: η κατώτερη φέρει διακοσμητικά μοτίβα, η επόμενη ολόσωμους αγίους, η επόμενη συνθέσεις με θέματα της Καινής Διαθήκης και η ανώτερη προπάτορες σε μνημειακή στάση. Ο τρούλλος καλύπτεται από τη μορφή του Παντοκράτορα και τα τύμπανά του από ουράνιες δυνάμεις (σήμερα φθαρμένες). Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του βήματος εικονίζεται η Πλατυτέρα σε στάση δέησης, με το μικρό Χριστό στην αγκαλιά της να ευλογεί. Τεχνοτροπικά, οι τοιχογραφίες μαρτυρούν επιδράσεις από τις τάσεις της ΒΔ Ελλάδας και ιδιαίτερα από το εργαστήριο των Θηβαίων ζωγράφων Κονταρήδων. Χαρακτηριστικά είναι η έντονη αφηγηματική διάθεση, η ανάμιξη βυζαντινών στοιχείων με διακοσμητικά κυρίως μοτίβα της ισλαμικής αλλά και της δυτικής τέχνης και, συνεπώς, η δημιουργία μιας τέχνης “σύγχρονης”για την εποχή της, όχι προσκολλημένης στα βυζαντινά πρότυπα, που με τον απαραίτητο διδακτισμό απευθύνεται στους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι βρίσκονταν καθ’οδόν για την πνευματική και εθνική τους αναγέννηση.
Ένα από τα δυσκολότερα σημεία που αφορούν στο ναό είναι η χρονολόγησή του: κάποιοι τοποθετούν την αρχική του κτίση στα 14ο αιώνα, με βάση κυρίως την αρχαϊζουσα εξωτερική εμφάνιση. Οι καμάρες που στηρίζουν τις στέγες όμως δίνουν μια χρονολογία στον ύστερο 16ο ή πρώιμο 17ο αιώνα. Ο εσωτερικός διάκοσμος χρονολογείται στον πρώιμο 18ο αιώνα, ωστόσο, ενώ κατά το το 19ο αιώνα έγιναν σημαντικές επεμβάσεις, όπως η προσθήκη του νάρθηκα με γυναικωνίτη.
Ιδιαίτερης αισθητικής και καλλιτεχνικής αξίας είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, χρυσοποίκιλτο και επιζωγραφισμένο, επί του οποίου είναι προσαρμοσμένες κινητές εικόνες.